Τα περιεργα μαθηματικα του νεοφιλελευθερισμου και ενα αντιπαραδειγμα ανατροπης τους από την Κέρκυρα

Εφαρμόζοντας τα μαθηματικά του φιλελευθερισμού, το υπουργείο Υγείας πετάει στον δρόμο το προσωπικό και δίνει το έργο σε μια ιδιωτική εταιρεία καθαρισμού (από τον Τύπο).

Ας ξεκινήσουμε με μια απλή εξίσωση όπως αυτή προκύπτει από πρόσφατη απόφαση του γνωστού και μη εξαιρετέου μνημονιακού υπουργού Υγείας.

Παίρνουμε χαρτί και μολύβι και ξεκινάμε. Έχουμε και λέμε λοιπόν. Το υπουργείο Υγείας προκηρύσσει έναν διαγωνισμό για παροχή υπηρεσιών καθαρισμού στις κεντρικές του υπηρεσίες. Ζητά τις υπηρεσίες 28 ατόμων για 4ωρη απασχόληση σε 5νθήμερη βάση. Κοστολογεί τον καθαρισμό των κτηρίων στα 18.942 τον μήνα.

Με απλά μαθηματικά αυτό θα μεταφραζόταν σε 28 εργαζόμενους με μηνιαία αμοιβή 675 ευρώ για 4 ώρες δουλειά. Και αν ήταν και σκληρός ο εργοδότης, θα έδινε τα μισά και με τα υπόλοιπα θα κάλυπτε το κόστος αγοράς των υλικών καθαρισμού. Σε γενικές γραμμές αυτό έκανε τόσα χρόνια απασχολώντας απ' ευθείας προσωπικό καθαριότητας το οποίο πλήρωνε με ένα μηνιάτικο που μετά βίας ξεπερνούσε τα 500 ευρώ τον μήνα.

Τώρα, όμως, εφαρμόζοντας τα μαθηματικά του φιλελευθερισμού, το υπουργείο πετάει στον δρόμο το προσωπικό και δίνει το έργο σε μια ιδιωτική εταιρεία καθαρισμού. Ο εργολάβος έρχεται τώρα και δίνει σε κάθε καθαρίστρια περίπου 300-350 ευρώ τον μήνα για 8ωρη απασχόληση στέλνοντάς την να καθαρίσει στη μισή της βάρδια το υπουργείο Υγείας και στην άλλη μισή μια εφορία, για παράδειγμα καθώς έχει πάρει μια εργολαβία και από το υπουργείο Οικονομικών. Έτσι του μένουν άλλα τόσα στην τσέπη εις διπλούν κάθε μήνα για κάθε καθαρίστρια που στέλνει για δουλειά. Και όλα αυτά επειδή το νεοφιλελεύθερο κράτος για λόγους αρχής δεν πρέπει να είναι εργοδότης, αλλά χρηματοδότης των «ιδιωτικών συμφερόντων». Τα ίδια μαθηματικά χρησιμοποιούν πλέον το ένα μετά το άλλο όλα τα υπουργεία και μια βόλτα στο πρόγραμμα «Διαύγεια» μπορεί να αποφέρει στον ενδιαφερόμενο δεκάδες συμβάσεις με ιδιωτικές εταιρείες καθαρισμού. Κάπως έτσι έδωσε πριν ένα μήνα και ο ΟΑΕΔ σε τρεις εταιρείες καθαρισμού το ποσό των 563.159,71ευρώ, ενώ την ίδια ώρα έθετε σε διαθεσιμότητα 260 υπαλλήλους με μηνιαίο μισθολογικό κόστος που δεν ξεπερνούσε τις 100 χιλιάδες.

Ένα αντιπαραδειγμα απο την Κερκυρα

Σε αυτά τα περίεργα "μαθηματικά του νεοφιλελευθερισμού", που προσπαθουν να μας πείσουν χωρις καμια οικονομική λογική για την ανάγκη της απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων με αφορμή τον δήθεν περιορισμό του κόστους του δημοσίου, αντιτάσεται το πιο κάτω αντιπαράδειγμα, εφαρμογή των αρχών της Κοινωνικής Οικονομίας:

Μέχρι το 2005 όλες τις συμβάσεις καθαρισμού των δημοσίων κτιρίων στην Κέρκυρα τις αναλάμβαναν 2 εταιρίες τύπου "Κούνεβα", που ανήκαν στον ίδιο εργοδότη. Με πολιτικά μέσα και εκβιασμούς, οι εν λόγω εταιρίες χρέωναν μόνο για υπηρεσίες καθαρισμού το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο 120.000€ τον χρόνο, ενώ σπάνια κατέβαλαν τις εργοδοτικές εισφορές για το προσωπικό τους, που αμοίβονταν κάτω από τις συλλογικές συμβάσεις με διάφορα γνωστά τεχνάσματα. Άνθισαν από την εφαρμογή ανάλογων πολιτικών λιτότητας στα έτη 96-2002, οπότε και απολύθηκε "για λόγους οικονομίας" όσο μόνιμο προσωπικό καθαριότητας είχε προσληφθεί στους αντίστοιχους φορείς.

Την ίδια περίοδο, το 2005, περίπου 60 άνεργοι πρωην ασθενείς του Ψυχιατρείου, υπέφεραν από ασυλοποίηση λόγω του κοινωνικού τους αποκλεισμού εξ αιτίας του στίγματος της ψυχικής νόσου. Με την βοήθεια του επιστημονικού προσωπικού του νοσοκομείου και την συμπαράσταση τν εργαζομένων του, αυτοοργανώθηκαν σε ένα ΚΟΙΣΠΕ (Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης-εταιρία του Κοινωνικού Συνεταιριστικού μη κρατικούΤομέα της Οικονομίας), συμμετέχοντας ισότιμα στην λήψη των αποφάσεων του σαν μερος της θεραπευτικής τους διαδικασίας προς την επανένταξή τους στην κοινωνία.

Αποφάσισαν να δημιουργήσουν κατ' αρχην συνεργεία καθαρισμού, συνεργεία συντήρησης ακτών και πλατειών και συνεργεία συντήρησης κήπων σε παραθεριστικές βίλες και να διεκδικήσουν με διαγωνισμούς και συμβάσεις και τα έργα καθαρισμού των δημοσίων κτιρίων (αεροδρόμιο, τα δυο νοσοκομεία, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο κα).

Η πρώτη επιτυχία του ΚΟΙΣΠΕ Νέοι Ορίζοντες που δημιούργησαν ήταν η σύμβαση καθαρισμού του ίδιου του Ψυχιατρείου μετά από δημόσιο διαγωνισμό, προσφέροντας ετήσιο τίμημα 60.000€ για τις ίδιες υπηρεσίες, που κάλυπταν με μικρό κέρδος της τάξης του 1% το κόστος εργασιών και υλικών αλλά με πλήρη κάλυψη όλων των εισφορών και των φόρων και με πλήρη κάλυψη των εργασιακών τους δικαιωμάτων .

Επτά χρόνια μετά από την έναρξη του εγχειρήματος, το απτό αυτό παράδειγμα εφαρμογής των αρχών του Κοινωνικού Τομέα της Οικονομίας, παρά τον αρχικά έντονο θεραπευτικό του προσανατολισμό, έχει καταφέρει να διατηρεί 180 θέσεις εργασίας (ανάμεσά τους και η πλειοψηφία των εργαζομένων στις επιχειρήσεις του ιδιώτη εργολάβου καθαρισμών επιχειρηματία με τα πολιτικά μέσα), κάνοντας ετήσιο κύκλο εργασιών πάνω από 1.8 εκ €! Με ελάχιστη έως μηδενική επιδότηση του θεραπευτικού ή εκπαιδευτικού έργου, που προσφέρει, από εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα, αλλά αναπτύσοντας και πολλές δραστηριότητες που "εξαφάνισαν από τον χάρτη" εταιρίες που ζούσαν λυμαίνοντας το δημόσιο σε συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα. Περισσότερες πληροφορίες για το αντιπαράδειγμα και τον τρόπο που οργανώθηκε στο http://www.koispekerk.gr/

Αν πρώην τρόφιμοι ενός Ψυχιατρείου μπορούν να "καταφέρουν το αδύνατο" ανατρέποντας την τρελή λογική των μαθηματικών του νεοφιλελευθερισμού, τότε το "αδύνατο" και ο νεοφιλελευθερισμός θα πρέπει να ανησυχούν!

Τι ισχύει σήμερα για την κοινωνική οικονομία

Πέρα από το πιο πάνω αντιπαράδειγμα, ο σχεδόν ανύπαρκτος σήμερα τομέας της Κοινωνικής Οικονομίας μπορει να αναπτυχθεί μόνο με μαζικά κινηματική βάση αμφισβήτισης της λογικής του νεοφιλελευθερισμού, λαμβάνοντας υπ όψη και τα πιο κάτω:

Η κοινωνική οικονομία στην Ελλάδα

Σμφωνα με τον Ν. 4019/2011, Κοινωνική Οικονομία ορίζεται: "το σύνολο των οικονομικών, επιχειρηματικών, παραγωγικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναλαμβάνονται από νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων, των οποίων ο καταστατικός σκοπός είναι η επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και η εξυπηρέτηση γενικότερων κοινωνικών συμφερόντων".

Ως φορέας της Κοινωνικής Οικονομίας, θεσπίζεται η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.). Είναι αστικός συνεταιρισμός με κοινωνικό σκοπό και διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα. Ανάλογα με τον ειδικότερο σκοπό τους, μπορούν να δημιουργηθούν 3 είδη Κοιν.Σ.Επ.:

Α) Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης

Αφορούν στην ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού. Ποσοστό 40% κατ' ελάχιστον των εργαζομένων σε αυτές τις επιχειρήσεις θα πρέπει να ανήκουν υποχρεωτικά στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού. Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.), θεωρούνται αυτοδικαίως Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης και υπάγονται στις διατάξεις του Νόμου 4019/2011.

Ένταξη είναι η διαδικασία κοινωνικής ενσωμάτωσης ατόμων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, κυρίως μέσω της προώθησής του στην απασχόληση.

Ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού είναι οι κοινωνικές ομάδες πληθυσμού των οποίων η συμμετοχή στην κοινωνική και οικονομική ζωή δυσχεραίνεται, είτε εξ' αιτίας κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων, είτε εξ' αιτίας σωματικής ή ψυχικής ή νοητικής ή αισθητηριακής αναπηρίας, είτε εξ' αιτίας απρόβλεπτων γεγονότων τα οποία επηρεάζουν την εύρυθμη λειτουργία της τοπικής ή και ευρύτερα περιφερειακής οικονομίας.

Οι ευπαθείς ομάδες πληθυσμού χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού: είναι εκείνες οι ομάδες του πληθυσμού που η ένταξή τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή εμποδίζεται από σωματικά και ψυχικά αίτια ή λόγω παραβατικής συμπεριφοράς. Σε αυτές ανήκουν άτομα με αναπηρίες (σωματικές ή ψυχικές ή νοητικές ή αισθητηριακές), εξαρτημένα ή απεξαρτημένα από ουσίες άτομα, οροθετικοί, φυλακισμένοι/αποφυλακισμένοι, ανήλικοι παραβάτες.

Ειδικές Ομάδες Πληθυσμού: είναι οι ομάδες εκείνες του πληθυσμού οι οποίες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ως προς την ομαλή έταξή τους στην αγορά εργασίας, από οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά αίτια. Σε αυτές ανήκουν ενδεικτικά οι άνεργοι νέοι, οι άνεργες γυναίκες, οι άνεργοι άνω των πενήντα ετών, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών και τα μέλη πολύτεκνων οικογενειών, γυναίκες θύματα κακοποίησης, οι αναλφάβητοι, οι κάτοικοι απομακρυσμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών, τα άτομα με πολιτισμικές ιδιατερότητες, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες.

Β) Κοιν.Σ.Επ. Κοινωνική φροντίδας

Αφορούν στην παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικού-προνοιακού χαρακτήρα σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, όπως ηλικιωμένοι, βρέφη, παιδιά, άτομα με αναπηρία και άτομα με χρόνιες παθήσεις.

Γ) Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού

Αφορούν την παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών για την ικανοποίηση των αναγκών της συλλογικότητας (πολιτισμός, περιβάλλον, οικολογία, εκπαίδευση, παροχές κοινής ωφέλειας, αξιοποίηση τοπικών προϊόντων, διατήρηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και επαγγελμάτων κ.α.) που προάγουν το τοπικό και συλλογικό συμφέρον, την προώθηση της απασχόλησης, την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και την ενδυνάμωση της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης.

Στο παραπάνω πλαίσιο, έχει συσταθεί Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας, το οποίο αποτελεί βιβλίο που τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή. Το μητρώο τηρείται στο Τμήμα Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας της Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Η πρόσβαση σε αυτό γίνεται ατελώς από οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο και αποτελείται από τα εξής επιμέρους μητρώα:

α) Μητρώο Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας: σε αυτό εγγράφονται υποχρεωτικά οι Κοιν.Σ.Επ., οι οποίες συστήνονται με βάση το Νόμο 4019/2011 και οι Κοι.Σ.Π.Ε. του Νόμου 2716/1999.

β) Ειδικό Μητρώο άλλων Φορέων Κοινωνικής Οικονομίας: εγγράφονται προαιρετικά οι υφιστάμενες νομικές μορφές, οι οποίες πληρούν σωρευτικά τα παρακάτω κριτήρια:

• έχουν ως αποκλειστικό καταστατικό σκοπό την κοινωνική ωφέλεια μέσω της παραγωγής αγαθών ή της παροχής υπηρεσιών συλλογικού και κοινωνικού χαρακτήρα,

• αποδίδουν προτεραιότητα στα άτομα και την εργασία έναντι του κεφαλαίου,

• εφαρμόζουν δημοκρατικό σύστημα λήψης αποφάσεων,

• έχουν αυτονομία στη διοίκηση και διαχείριση των δραστηριοτήτων τους,

• προβλέπουν τη χρησιμοποίηση των κερδών τους για τους καταστατικούς σκοπούς τους και δευτερευόντως τη δυνατότητα περιορισμένης διανομής κερδών αυτών,

• λειτουργούν με βάση την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης,

• οι δραστηριότητές τους εντάσσονται αποκλειτικά σε μία από τις τρεις κατηγορίες Κοιν.Σ.Επ., ήτοι Ένταξης, Κοινωνικής φροντίδας ή Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού,

• αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους τουλάχιστον επί μία τριετία πριν από την υποβολή της αίτησης εγγραφής στο Μητρώο.

Οι Φορείς Κοινωνικής Οικονομίας που εγγράφονται στο Ειδικό Μητρώο, μπορούν να χρηματοδοτούνται από το Εθνικό Ταμείο Επειχειρηματικότητας και Ανάπτυξης και εντάσσονται στο Νόμο 3908/2001 που αφορά στην "Ενίσχυση Ιδιωτικών Επενδύσεων για την Οικονομική Ανάπτυξη, την Επιχειρηματικότητα και την Περιφερειακή Συνοχή".

Οι Κοιν.Σ.Επ. καθώς και οι Κοι.Σ.Π.Ε. έχουν πρόσβαση στο Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας, καθώς και στο Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης. Επίσης, δύνανται να εντάσσονται στον Ν. 3908/2011.