Παραγωγική ανασυγκρότηση: Κοινωνικές και πολιτικές συνισταμένες

Οι τελευταίες εκλογές και οι πρώτες δημοσκοπήσεις έδειξαν μια μεγάλη, πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα, διείσδυση της Αριστεράς σε παραδοσιακά συντηρητικά κάστρα, τον κοινωνικό χώρο της μεσαίας τάξης και των αγροτών. Αν και αυτή η πολιτική διείσδυση δεν έχει γίνει με όρους ιδεολογικής ηγεμονίας της Αριστεράς σε αυτά τα κοινωνικά στρώματα, είναι η πρώτη φορά που ο κύριος πολιτικός εκφραστής της Αριστεράς στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει το τακτικό πλεονέκτημα για να διαμορφώσει τις απαντήσεις στα ερωτήματα της επόμενης περιόδου: • Θα έχουμε μια ριζοσπαστικοποίηση των μεσαίων συντηρητικών κοινωνικών στρωμάτων ή μια συντηρητικοποίηση της ηγεμονικής πολιτικής έκφρασης της Ελληνικής Αριστεράς στο επόμενο διάστημα, στην προσπάθεια της να εκφράσει και αυτούς τους κοινωνικούς χώρους? • Ποια είναι η κρίσιμη παράμετρος επιτυχίας για να επιτευχθεί το πρώτο στο προηγούμενο ερώτημα, που σηματοδοτεί έτσι και μια μεγάλη αλλαγή παραδείγματος με παγκόσμιες επιπτώσεις?

Το στοίχημα που βάζει ο ΣΥΡΙΖΑ στο όνομα της Αριστεράς είναι μεγάλο που με την υλοποίηση των θέσεων του μπορεί να οδηγήσει σε μια δημοκρατικά ελεγχόμενη παραγωγική ανασυγκρότηση με πραγματικά αναπτυξιακό και οικολογικό πρόσημο, που πρέπει να βρεθεί τρόπος και να χρηματοδοτηθεί. Γι’ αυτό είναι κρίσιμη η λύση για το δημόσιο χρέος με τρόπο που δεν θα οδηγεί σε καμία περίπτωση σε περεταίρω συρρίκνωση του ΑΕΠ, μιας και τότε είναι μεγάλος ο κίνδυνος να οδηγηθούν μεγάλα τμήματα της μεσαίας τάξης στην Ακροδεξιά.

Αυτή η παραγωγική ανασυγκρότηση θα στηρίζεται σε τρεις τομείς της Οικονομίας: • Τον δημόσιο (μέσω ενός μοντέλου κράτους που καλείται να παίξει κυρίως τον εποπτικό-ελεγκτικό του ρόλο και κρατώντας σε δημόσιο έλεγχο τους κρίσιμους στρατηγικούς τομείς που διαμορφώνουν το λεγόμενο κράτος-πρόνοιας και της διαχείρισης κρίσιμων δημόσιων αγαθών για την παραγωγική ανασυγκρότηση, όπως της παιδείας, του νερού και της ενέργειας), • ένα ιδιωτικό τομέα-που καλείται για πρώτη φορά από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους να υπακούει στους συλλογικούς κανόνες και όχι να τους διαμορφώνει και • τον μη κρατικό Κοινωνικό αμεσο-δημοκρατικό Τομέα της Οικονομίας. Από το βάρος του τελευταίου στην διαμόρφωση του ΑΕΠ θα καθοριστεί σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό και ο βαθμός ριζοσπαστικοποίησης των μεσαίων στρωμάτων της πόλης και των αγροτών.

Η πολιτική/κομματική έκφραση των ήδη συντελεσμένων αλλά και των επερχόμενων κοινωνικο-οικονομικών μετασχηματισμών φαίνεται ότι σηματοδοτείται ήδη από μεγάλες αλλαγές:

-Τα παραδοσιακά κόμματα της μεταπολίτευσης, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ (με όλες τις αποχρώσεις του γκρι του) και ΚΚΕ, αυτά που εκφράσαν την εμπέδωση και συντήρηση του καταναλωτικού μοντέλου της οικονομίας που κυριάρχησε σαν αποτέλεσμα ενός άτυπου κοινωνικού συμβολαίου το 74/81 (επούλωση των πληγών του εμφύλιου, διόγκωση της μεσαίας τάξης πάνω στο εμπόριο και υπηρεσίες, συρρίκνωση της παραγωγής) εξαφανίζονται ή περιθωριοποιούνται στην εποχή της Νέας Μεταπολίτευσης που μπήκαμε.

-Η κατάρρευση αυτού του οικονομικού μοντέλου που στηρίχτηκε στην κατανάλωση συνοδεύτηκε με την βίαιη αναδιανομή εισοδημάτων και πλούτου με την νεοφιλελεύθερη κορύφωση των πολιτικών των μνημονιακών χρόνων, με σοβαρές επιπτώσεις στις εργασιακές σχέσεις και στην λειτουργία της δημοκρατίας.

-Εξαφανίζονται αυτοί οι πολιτικοί σχηματισμοί όμως μαζί με τα αντι-δημοκρατικά μοντέλα εσωτερικής λειτουργίας τους, που τους ήταν απαραίτητα για να παίξουν τον ρόλο τους την προηγούμενη περίοδο. Και σηματοδοτούν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στην λειτουργία και την δομή του Κράτους, που πρέπει να αναδιοργανωθεί «εκ βάθρων για να μπορέσει να υποστηρίξει αυτή την παραγωγική ανασυγκρότηση και όχι το μοντέλο της «οικονομίας της κατανάλωσης» που εξυπηρέτησε στην προηγούμενη μεταπολίτευση.

Είναι πλέον φανερό ότι νέοι πολιτικοί σχηματισμοί θα πάρουν την θέση τους για να εκφράσουν πολιτικά τις νέες κοινωνικές δυνάμεις που θα εμφανιστούν και την αντίστοιχη δυναμική τους, ενώ ανάλογη θα είναι και η αλλαγή του προσανατολισμού του συνδικαλιστικού και του συνεταιριστικού κινήματος εντός ενός ζητούμενου διακριτού πλαισίου ρόλων ανάμεσα στα Κόμματα, το Κράτος και την Κοινωνία με τα Κινήματά της.

Αργά η γρήγορα, το πρώτο κόμμα της νέας αυτής περιόδου, ο ΣΥΡΙΖΑ, θα κληθεί και να προκαλέσει τις απαιτούμενες θεσμικές/νομοθετικές αλλαγές των κανόνων της δημοκρατικής λειτουργίας θεσμών και δομών αλλά και να εκφράσει τα συμφέροντα κυρίως μιας από αυτές τις κοινωνικές δυνάμεις, όπως θα διαμορφωθούν δυναμικά. Ο βαθμός ριζοσπαστικοποίησής των κοινωνικών σχηματισμών που σήμερα τον ακολουθούν θα καθορίσει ΜΟΝΟ το πόσο μεγάλο θα είναι το διάστημα της συμμαχίας των σημερινών μεσαίων στρωμάτων με τα κατώτερα λαϊκά.

Εκτιμώ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει σήμερα την πολιτική πρωτοβουλία (ελπίζω και την πείρα από τα λάθη του παρελθόντος) να σκιαγραφήσει αυτές τις αλλαγές και να οδηγήσει την εφαρμογή τους. Αρκεί να εμπιστευτεί τις δυνάμεις των μελών του και τις δυναμικές των κοινωνικών κινημάτων και όχι τόσο των παραδοσιακών μηχανισμών των κομμάτων απ' όπου προήλθε, μιας και αυτοί εκπαιδεύτηκαν και γαλουχήθηκαν μέσα στους όρους που διαμορώθηκαν μέσα στην προηγούμενη μεταπολίτευση πάνω σε διαφορετικές παραλλαγές παρωχημένων μοντέλων του λενινιστικού κόμματος «νέου τύπου».

Μένει να μη ξεχνάμε ποιες είναι οι δυνάμεις που αντιπάλεψαν (αλλά και συνεχίζουν να αντιστέκονται) στην δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ ως ενιαίου Κόμματος των μελών του.

Αυτή είναι (κατά την γνώμη μου) και η κρίσιμη παράμερος επιτυχίας του πολύ ενδιαφέροντος πειράματος που έχουμε μπροστά μας σε εξέλιξη.